Column: Wie slaat er hier eigenlijk het hardst?

Een column hoeft niet per se over iets actueels te gaan. Soms kom je iets tegen wat je, ondanks de tijd die verstreken is, nog steeds niet loslaat. Zo zag ik dit weekend opnieuw de beelden voorbij komen van Will Smith die tijdens de Oscars het podium opstormde en komiek Chris Rock een beuk verkocht Dat deed Will nadat Chris zijn vrouw Jada Pinkett Smith had bespot met een flauwe “grap” over haar kale hoofd, een gevolg van de ziekte alopecia, een aandoening waarbij je je haar verliest. De wereld lachte, Will niet. En toen die klap viel, wereldwijd en live uitgezonden, was Will ineens de schurk. Ik vond dat toen al bizar. En nu, na al die tijd, nog steeds.

Het is een wonderlijke tijd waarin we leven. Fysiek geweld? Absoluut onaanvaardbaar. Verbale sloopwerken? Ach, dat noemen we dan “vrijheid van meningsuiting”, “grapje” of, de klassieker: “dat moet je niet zo persoonlijk nemen.”

We hebben inmiddels een collectieve allergie ontwikkeld voor alles wat riekt naar een fysieke uiting van emotie. Een klap? Onbeschaafd. Achterhaald. Agressief. Onwettig, vooral dat. Maar een scherpe tong? Hoe scherper hoe beter. Op tv, in columns (ironisch genoeg), op X (voorheen Twitter), in talkshows: het podium ligt open voor iedere halve cabaretier of zuurpruim met een mening en een microfoon.

Iemand publiekelijk vernederen is blijkbaar acceptabel, zolang het met woorden gebeurt. Je kunt iemand mentaal fileren, sociaal onthoofden, en relationeel executeren. Met als heilige der heiligen het publiekelijk “roasten” op TV. Dan heb je echt gemaakt, als je geroast wordt, of als je goed kunt roasten. Zolang je geen fysieke tik uitdeelt, ben je de beschaafde held van het debat. Maar als de vernederde dan, in een zeldzaam moment van pure menselijkheid, even vergeet dat we in een samenleving leven waarin emoties vooral moeten worden “doorleefd” in plaats van uitgeleefd, en hij een klap uitdeelt… dan is hij meteen een paria. Straattaal met de hand? Not done.

Laten we het beestje gewoon bij de naam noemen: wij geven in deze samenleving meer om de vorm dan om de inhoud. Een oprechte woede-uitbarsting die zich fysiek uit? Onacceptabel. Maar een vileine, goed geformuleerde vernedering met een grijns op het gezicht? Heerlijk, daar smullen we collectief van.

Wat is er eigenlijk mis met een beetje fysieke consequentie? We leven in een tijd waarin mensen alles durven te zeggen, juist omdat ze weten dat er geen echte repercussie is. Noem iemands vrouw een domme slet op live televisie en je wordt geboekt voor nóg een talkshow. Geef iemand vervolgens een pets omdat je geen andere woorden meer hebt om de krenking recht te trekken, en je wordt opgepakt wegens mishandeling. Alsof we allemaal morele koorddansers zijn die vinden dat de enige juiste reactie op mentale terreur een beleefde tweet is met een gifje van een boze kat.

Laten we eerlijk zijn: sommige mensen verdienen een klap. Dat mag je niet zeggen, ik weet het. Maar dat maakt het niet minder waar. Niet omdat we geweld moeten verheerlijken, maar omdat er situaties zijn waarin woorden te tekortschieten om de schade die ze aanrichten recht te zetten.

Laten we even duidelijk zijn: ik pleit hier niet voor geweld, ik benoem slechts een begrijpelijke reflex. Een klap is de oeroude correctie op het onzichtbare wapen van de geslepen tong. De klap is de roep van iemand die geen toegang meer heeft tot de gladgestreken woordenschat van de elite, maar wél nog weet wat het is om pijn te voelen, en die, godbetert, soms gewoon zijn hand laat spreken.

Maar nee hoor, we hebben liever dat mensen wegglippen in depressie, frustratie, schaamte. Hou het netjes. Ga in therapie. Slik een pil. Mediteer je boosheid weg. Maar raak niemand aan. Behalve als je MMA vechter bent. Dat vinden we weer fantastisch. We zijn net de Romeinen: we bewonderen de gladiatoren maar beschouwen ze wel als “onbeschaafden”.

We zijn een volk geworden dat met droge ogen zegt dat “woorden geen wapens zijn”, terwijl we iedere dag collectief toekijken hoe karakters worden neergemaaid door zinnen die als sluipschutters zijn afgevuurd. En als iemand daar dan eindelijk menselijk op reageert, met een trillende hand en gebalde vuist, is dat ineens het échte probleem?

Kom nou.

Soms is een klap precies de correctie die de beschaving nodig heeft. Niet omdat we terug willen naar de Middeleeuwen. Maar omdat we moeten ophouden met doen alsof een goedgeplaatste belediging minder schade aanricht dan een tik.

De een slaat met woorden. De ander met een hand. Allebei breken ze iets. Maar slechts één van de twee wordt veroordeeld. Rara, wie is hier nou eigenlijk de gewelddadige?