Waarom je nu even naar de dokter moet, zeker als je 50 plus bent en te dik

In de rubriek Beter Eten schrijft gezondheidsjournalist Tijn Elferink over wat hem opvalt op gebied van eten en drinken. Na alle zware kerstdiners, oliebollen en champagne kan ons cholesterol tot recordhoogte stijgen. Waarom we de risico’s volgens cardiologen niet mogen onderschatten en wat we kunnen eten om er iets aan te doen.

Door; Tijn Elferink 04-01-23,

‘Dokter, dat cholesterol slecht is, is een grote leugen’, is wat cardiologen steeds vaker van patiënten horen als het gaat om een hoog cholesterol. ,,Patiënten vertellen dat ze op internet hebben gelezen dat hoge cholesterolwaardes niet gevaarlijk zijn”, zegt cardioloog en hoogleraar Leonard Hofstra. ,,Het is een mythe dat een hoog cholesterol geen kwaad kan.”
Zorgelijk, vindt de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC). Cholesterol is een vetachtige stof die bloedvaten nauwer kan maken. Dat vergroot de kans op hart- en vaatziekten vergroten. Onjuiste informatie en ongezond eten en drinken kunnen grote gevolgen hebben. Om meer te weten te komen hoe Nederlanders over cholesterol denken, lanceert Hofstra deze week de Nationale Cholesteroltest.
Na de feestdagen kan de hoeveelheid cholesterol in ons bloed tot recordhoogte oplopen. Tijdens de kerstdiners eten en drinken we te veel en zitten we te lang. Een gemiddelde Brit eet op een kerstdag 6000 kilocalorieën, flink meer dan de 2500 kilocalorieën voor mannen en de 2000 voor vrouwen die het Voedingscentrum adviseert.

Grote maaltijden kunnen een trigger zijn voor het ontstaan van hartinfarc­ten

Tamara Aipassa, preventiecardioloog;
Hofstra verwacht niet dat Nederlanders de kerst gezonder doorkomen dan de Britten. ,,Bovendien hebben we in Nederland twee kerstdagen. En daar komen op oudejaarsdag oliebollen en champagne bij.” De feestdagen betalen zich in het nieuwe jaar uit. ,,We komen gemiddeld een halve kilo aan. Daarnaast nemen bloeddruk en cholesterol toe.”

,,Grote maaltijden kunnen een trigger zijn voor het ontstaan van hartinfarcten”, zegt Tamara Aipassa, preventiecardioloog bij het Zuyderland ziekenhuis en verbonden aan de NVVC. In Zweden worden rond de feestdagen vaker mensen opgenomen vanwege hartfalen. Australische onderzoekers zagen die toename echter niet. Voor conclusies is het volgens Aipassa nog te vroeg, al zijn er factoren die een rol spelen. ,,Hogere bloedsuikerwaardes en meer insuline, maar ook een toename van de bloeddruk.”

Van alles dat de kans op hart- en vaatziek­tes vergoot, is choleste­rol het makke­lijkst aan te pakken

Leonard Hofstra, cardioloog en hoogleraar
Drank is sowieso een boosdoener. Grote hoeveelheden alcohol kunnen leiden tot het holiday heart syndrome, weet cardioloog Janneke Wittekoek. Deze hartritmestoornissen komen vaker voor bij jonge, gezonde mensen. Aipassa: ,,Het heeft waarschijnlijk te maken met alcohol en stoffen die in het lichaam ontstaan bij het afbreken van alcohol. Die kunnen de cellen veranderen waaruit het hart is opgebouwd.”

Test je cholesterol na de feestdagen zelf

Hofstra adviseert iedereen van vijftig of ouder zijn cholesterol te laten checken, net als rokers en mensen met overgewicht. Zeker na de feestdagen. Dat kan bij de huisarts of met een zelftest. ,,Veel mensen weten wel wat hun bloeddruk is, maar niet wat hun cholesterolwaardes zijn. Mijn missie dat iedereen die waardes kent.”
Een keer zondigen tijdens de feestdagen is niet het probleem, stelt Aipassa, die ook als docent is verbonden aan de vereniging Arts en Leefstijl. ,,Kerst en oudjaar zijn maar drie van de in totaal 365 dagen. Het is veel belangrijker dat je de rest van het jaar gezond eet.” Een gezonde leefstijl kan ziektes helpen voorkomen, zegt ook Hofstra. ,,Van alles dat de kans op hart- en vaatziektes vergoot, is cholesterol het makkelijkst aan te pakken. Met medicatie, maar ook door meer te bewegen en gezonder te eten.”

Welk eten zorgt voor een lager cholesterol?

Voor gezonde cholesterolwaardes is het beter om verzadigde vetten te vermijden. En die te vervangen door gezonde vetten. Verzadigde vetten zijn makkelijk herkenbaar omdat ze bij kamertemperatuur hard zijn, weet Sander Kersten. Gezondere alternatieven voor boter zijn volgens de hoogleraar voeding, metabolisme en genomics, olijfolie, margarine en vloeibare bakboter.Om gezond te eten hoef je geen diëtist te zijn, zegt cardioloog Annemieke Jansen, net als Aipassa lid van de preventiecommissie van cardiologenvereniging NVVC. Een goed uitgangspunt is het mediterrane dieet met veel groenten, volkoren granen, bonen en noten. ,,Met een klein beetje zuivel, regelmatig vette vis en weinig vlees.”