Waarom 49-ers niet aan de bak komen

Het aantal Nederlanders dat een baan heeft is historisch groot en bedrijven staan te springen om nieuw personeel. Toch zitten veel 49-ers ongewenst thuis zonder werk. Waarom krijgt deze groep werkzoekenden geen voet tussen de deur?
Naast vooroordelen speelt de verjongingscultuur daarbij een belangrijke rol, stelt Joop Schippers, hoogleraar Arbeidseconomie aan de Universiteit Utrecht. Werkgevers zouden zich dan ook meer moeten inspannen om de kennis en vaardigheden van ál hun werknemers op peil te houden, vindt hij.

In samenwerking met collega-econoom Jan Dirk Vlasblom van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) maakte Schippers een analyse van zo’n vijfduizend werklozen over de afgelopen tien jaar. Het aandeel langdurig werklozen onder ouderen die zonder werk zitten, blijkt veel hoger dan het gemiddelde cijfer voor alle werklozen.

Schippers: “Met het oog op de vergrijzing, het groeiende aantal onvervulbare vacatures en de oplopende pensioenleeftijd is dit niet alleen vervelend voor de betrokkenen zelf, maar heeft het ook dramatische gevolgen voor de hele samenleving.”

Oudere werknemers zijn wat betreft het werk- en salarisniveau best bereid om het nodige water bij de wijn te doen.
Joop Schippers, hoogleraar Arbeidseconomie

Werkloze 49-ers hebben te maken met allerlei veronderstellingen en vooroordelen. Schippers: “Zo zouden oudere werklozen te weinig hun best doen om te solliciteren en zouden ze geen genoegen nemen met een lager salarisniveau dan ze gewend zijn. Daarnaast zouden oudere werknemers vaker ziek zijn dan jongeren”, somt hij op.

“Uit onze bevindingen blijkt echter dat 49-ers evenveel sollicitatieactiviteiten ondernemen als jongeren. Ook zijn oudere werknemers wat betreft het werk- en salarisniveau best bereid om het nodige water bij de wijn te doen.”

Al is dat volgens Schippers niet per se de beste strategie. “Je kunt een potentiële werkgever er zelfs mee afschrikken. Die kan zich afvragen waaróm iemand op een lagere functie solliciteert. Is die persoon wel geschikt voor die baan, gaat hij of zij zich niet snel vervelen of zich met allerlei dingen bemoeien waar hij of zij niet voor is aangenomen?”

Tachtig sollicitatiebrieven gestuurd, één gesprek
Sollicitatiebrieven schrijven tot je een ons weegt: Petra Bakhuizen (55) weet er ondertussen alles van. Na jaren als coördinator communicatie en marketing gewerkt te hebben, verhuisde zij voor de liefde naar Deventer. Daar ging ze op zoek naar een parttimefunctie in de administratie of het onderwijs. Maar die bleek moeilijker te vinden dan gedacht. “In het anderhalf jaar dat ik werkloos ben geweest, heb ik wel tachtig sollicitatiebrieven verstuurd. Maar ik ben in al die tijd slechts één keer voor een gesprek uitgenodigd.”

Uiteindelijk accepteerde ze een aanbod van het UWV om als servicemedewerker bij een callcenter aan de slag te gaan. “Dat was echt vreselijk. Allereerst waren de arbeidsvoorwaarden beroerd. Zo had ik een min-maxcontract van 16 tot 32 uur en hoorde ik pas de vrijdag vooraf hoeveel uren ik de week erop moest werken. Daardoor had ik geen zekerheid over de uren die ik moest draaien en dus ook niet over mijn inkomen. Daarnaast was het werk eentonig, het kostte mij meer energie dan het me opleverde.”

Te lang hebben wij met zijn allen geloofd in een verjongingscultuur waarbij we de ruimte moesten bieden aan jongeren.
Joop Schippers, hoogleraar Arbeidseconomie
Een tweede sollicitatiegesprek verliep wel succesvol en Bakhuizen is nu senior medewerker bij de Bibliotheek Deventer. “Ik werk achttien uur in de week. Daarvan is vijf uur gereserveerd voor het organiseren van publieksactiviteiten en het contact onderhouden met organisaties in de buurt. Mijn achtergrond in communicatie en marketing, evenals mijn ervaring met onderwijs en cultuur, hebben meegespeeld in hun uiteindelijke keuze voor mij.”

Ze werkt nu voor een lager salaris dan voorheen, maar heeft het goed naar haar zin in haar nieuwe baan. “Bovendien biedt deze baan mij de ruimte voor andere dingen die ik belangrijk vind, zoals het opzetten van een eigen bedrijf als wandelcoach.”

Up-to-date kennis ontbreekt
Volgens Schippers is het ontbreken van up-to-date kennis en vaardigheden vaak de bottleneck om na een lang arbeidsverleden bij een en dezelfde werkgever in een andere werkomgeving aan de slag te gaan.

Wat de oudere werkzoekende zelf kan doen, is volgens Schippers echter beperkt. “Het zijn nu met name de overheid en werkgevers die aan zet zijn.” Er is decennialang nauwelijks aandacht besteed aan het bijscholen van oudere werknemers, constateert hij. “Te lang hebben wij met zijn allen geloofd in een verjongingscultuur, waarbij we de ruimte moesten bieden aan jongeren. Maar dan wel ten koste van oudere werknemers.”

Schippers pleit voor concrete afspraken tussen werkgevers en werknemers om de ontbrekende kennis van langdurig werklozen aan te vullen, waarbij het UWV als bemiddelende instantie zou kunnen optreden. “Je zou daar zelfs een baangarantie aan kunnen koppelen. De baten van zo’n regeling zouden niet alleen de vijftigplussers dienen, maar ook de samenleving, die anders voor de kosten van al die uitkeringen moet opdraaien.”