Komt er een helmplicht voor de E-bike?

De elektrische fiets is populair. Zowel jong als oud weet inmiddels hoe heerlijk het is om een duwtje in de rug te krijgen tijdens het fietsen. Er zit echter een keerzijde aan de toename van de elektrische fiets: het aantal verkeersslachtoffers met zwaar letsel is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen. Met name fietsers van 55 jaar of ouder lopen vaker ernstig letsel op.

Deze doelgroep rijdt steeds meer rond op een snelle elektrische fiets. Een helm dragen is echter niet verplicht. Nog niet. Die helmplicht zou de goedkoopste oplossing zijn om het aantal verkeersdoden fors om laag te brengen. Dat beweert een van de belangrijkste verkeersveiligheid-adviseurs van de overheid. Anderen zien meer heil in voorlichtingscampagnes over de risico’s van een elektrische fiets, omdat Nederlanders zo’n hekel aan fietshelmen hebben.

“Hoe harder, hoe beter, tot het fout gaat”
Eind december 2021 ziet meneer Groen een auto niet die van rechts komt. Hij klapt er met volle snelheid tegenaan en maakt een flinke smak. “Voorheen reed ik altijd met gemak zo’n twintig kilometer per uur met die e-bike”, vertelt hij. “Geweldig vond ik die snelheid, stiekem dacht ik kan het nog harder? Over een fietshelm dacht ik niet na. Zo’n raar ding heeft toch niemand. Ga ik zeker niet doen was mijn gedachte. Na die valpartij moest ik naar het ziekenhuis gebracht worden. Er stroomde allemaal bloed uit mijn hoofd.

Een helm dragen op de fiets is ongemakkelijk
Het is logisch dat we niet graag een fietshelm opzetten. Het is onhandig en we gebruiken de fiets voor alles. Eventjes naar de winkel bijvoorbeeld. Die helm moet dan meteen de winkel mee in of je moet hem vastbinden aan je fiets. En wat dacht je van je kapsel? Dat raakt natuurlijk in de war van zo’n helm. Kortom gedoe. Voer je een helmplicht in dan heeft dat wellicht tot gevolg dat mensen minder snel de fiets nemen voor ritjes naar de winkel. Het maakt de tocht er naar toe minder aantrekkelijker. Volgens sommige experts is dat erger dan de risico’s die fietsen zonder helm met zich meebrengen. We worden er lui van en pakken de auto.

Vijf miljoen elektrische fietsen
Nederland telt vijf miljoen elektrische fietsen. En er wordt steeds sneller mee gefietst. Dat komt omdat de motoren krachtiger zijn dan voorheen. Ook gaan de accu’s langer mee. Hierdoor kan je er verder mee fietsen. Het aantal fietskilometers neemt daardoor ook toe. Eigenaren van elektrische fietsen zijn meestal ouder dan vijftig jaar en hebben een modaal tot twee keer modaal inkomen.

“Elektrische fietsen gaan te hard”
Meneer Groen is door zijn ongeval van mening verandert. Hij fietst voortaan met een helm. “Je moet blijkbaar eerst onderuit gaan voordat je wijzer wordt”, zegt hij laconiek. Toch is het menens. “Je gaat veel harder dan je denkt met die fiets, ik ben blij dat ik nu een helm draag en dat ik na die val geen ernstig hersensletsel heb opgelopen.”

Vrijwillig een fietshelm dragen
Experts denken dat een wettelijke verplichting niet werkt. “Kijk naar Denemarken, daar is het bewustwordingsproces voor het dragen van een helm in voorlichtingscampagnes gepromoot. Ze hebben het niet verplicht en toch draagt nu 90 % van de Deense kinderen een helm.” Wie weet gaat het met de fietshelm hetzelfde als destijds met de veiligheidsgordel in de auto. Die deed eerst ook niemand om. Nu we hem wel dragen voorkomt het veel ongelukken. Ook het risico op hersenletsel wordt door het dragen van een fietshelm veel minder. Het mooiste zou zijn dat mensen vrijwillig een fietshelm dragen en dat ze zich er van bewust zijn dat de helm een redmiddel is. Want er is echt veel zwaar letsel. En richting de helmplicht is ook niks. Controle hierop is bijna niet te doen en tenslotte gaat het om onze eigen veiligheid.